درس سوم: تجزيه بِسْمِ و شناخت کلمه اِسْمِ
«اِسْمِ» کلمه ديگر ترکيب « بِِسْمِ » است که حرف « اِ = همزه » آن حذف شده است.
معنی فارسی « اِسْم » « نام » است.
کلمه « اِسْم » از « همزه مکسور اِ » و « سين ساکن سْ » و « ميم » تشکيل شده است.
حرف « ا = همزه » دو نوع است. همزه قطع و همزه وصل. همزه قطع هميشه در جمله باقی است و خوانده مي شود.
همزه « اِسم » همزه وصل است.
همزه وصل اگر در ابتدای جمله بيايد خوانده مي شود ولی اگر در وسط جمله بيايد خوانده نمي شود.
در « بِِسْمِ » چون همزه « اِِسْمِ » بعد از کلمه « بِ » آمده است ناخوانا است.
در موارد ديگر قرآن کريم « بِاسْمِ » نوشته مي شود ولی « بِسْمِ » خوانده مي شود.
تنها در « بِِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحيمِ » به دليل تکرار زياد همزه حذف شده است.
به ترکيب « بِِسْمِ » جار و مجرور گفته می شود. « بِ » حرف جرّ = جارّ است و « اِسْمِ » مجرور است.
يک کلمه مجرور کلمه ای است که حرف آخر آن دارای يکی از حرکات يا صداهای « کسره –ِ » يا « تنوين جرّ -ٍ » باشد. برخی از کلمات با حرف « ياء » مجرور می شوند.
حرکت حرف آخر بسياری از کلمات نشانه نقش آن کلمات در جمله است.
حرکت حرف آخر کلمه « اِسْمِ » در ترکيب « بِسْمِ » کسره است. حرکت کسره نشانه مجرور بودن کلمه است.
علّت مجرور بودن « اِسْمِ » حرف جرّ « بِ » است که قبل از آن آمده است.
معنی « بِسْمِ اللّهِ » مي شود «شروع می کنم به نامِ خداوند …»