نون تأکيد
نون تأکيد نونی است که به آخر افعال مضارع، امر، نفی، نهی، جحد و استفهام ملحق می شود و دلالت بر تأکيد و تشديد معنی دارد.
نون تأکيد بر دو قسم است: نون تأکيد ثقيله و نون تأکيد خفيفه. هرگاه قبل از نون تأکيد ثقيله (الف) نباشد، نون تأکيد ثقيله مفتوح است. مانند اُفْرِطَنَّ. و اگر قبل از آن الف باشد نون تأکيد ثقيله مکسور می شود. گاهی نون تأکيد ثقيله وجوباً به آخر فعل قسم ملحق می شود تا دلالت بر تأکيد نمايد. مانند: « وَ ٱيْمُ اللَّهِ لَاُفْرِطَنَّ لَهُمْ حَوْضاً = سوگند به خدا هر آينه البتّه حوضی را برايشان پرِ لبريز می کنم.»
هرگاه نون تأکيد ثقيله به صيغه جمع مذکّر فعل ملحق شود لازم است ماقبل نون مضموم باشد تا بر حذف واو دلالت کند. همچنين هرگاه نون تأکيد ثقيله به صيغه مؤنّث مخاطب ملحق شود لازم است ماقبل نون، مکسور باشد تا بر حذف ياء دلالت نمايد. در صيغه های ديگر قبل از نون مفتوح است. نون تأکيد خفيفه بر تثنيه و جمع مؤنّث ملحق نمی شود تا التقاء ساکنين پديد نيايد.
اَدات استفهام (أ)
اَدات استفهام دو دسته اند: حروف استفهام ، اسمهای استفهام
حروفی که برای استفهام به کار می روند عبارتند از:
دو حرف همزه «أ = آيا» و «هَلْ = آيا»
همزه استفهام «أ» بر سر جمله های اسميّه و فعليّه می آيد. صدارت طلب است و بر حروف عطف نيز مقدّم می شود. گاهی با «اَمْ» همراه است و در اين صورت حذف همزه جايز است. گاهی بر سر جمله مثبت و گاهی بر سر جمله منفی می آيد. گاهی همزه استفهام از حقيقت استفهام خارج می شود و در يکی از هشت معنی مجازی زير استعمال می شود: همزه تسويه ، انکار ابطالی ، انکار توبيخی ، استهزاء و تمسخر، تعجّب، استبطاء (سستی)، تقرير (به اقرار آوردن مخاطب)، امر.
«هَلْ» حرف استفهام است که برای طلب تصديق ايجابی به کار می رود نه تصوّر و تصديق سلبی. در موارد زير با همزه اختلاف دارد:
به تصديق اختصاص دارد، به ايجاب اختصاص دارد، فعل مضارع را به استقبال و آينده اختصاص می دهد، بر سر شرط نمی آيد، بر سر انَّ نمی آيد، بر سر اسمی که فعلی پس از آن باشد نمی آيد، پس از حرف عطف می آيد نه قبل از آن، گاهی از استفهام اراده نفی می شود.
اسمهايی که برای استفهام به کار می روند عبارتند از: «مَنْ = چه كسي؟» ، «ما = چه چيزي؟» «مَاذا = چه چيزی» ، «اَيْنَ = كجا ؟» ، «اَيّانَ = چه هنگام ؟» ، «مَتَي = چه هنگام ؟» ، «كَيْفَ = چگونه ؟» ، «كَمْ = چقدر؟» ، «اَيّ = كدام ؟» ، «اَنَّی = از کجا، چگونه» . تمام اسمهای استفهام مبنی هستند به جز «اَیّ» و همه صدارت طلبند و تنها مضاف و حرف جرّ بر آنها مقدّم می شود.
حروف استقبال (سين و سَوْفَ)
حروف استقبال عبارتند از : «سين» و «سَوْفَ» اين حروف بر سر فعل مضارع می آيند و آن را به «زمان آينده» اختصاص می دهند. زمان سَوْفَ طولانی تر است و بيشتر برای وعده و گاهی نيز برای وعيد به کار می رود. و به آن حرف تسويف گفته می شود. به سين نيز حرف تنفيس گفته می شود.