اَنْشَاَ الْخَلْقَ إِنْشَاءً ، وَ ابْتَدَاَهُ ابْتِدَاءً ، بِلا رَوِيَّةٍ اَجَالَهَا ، وَ لا تَجْرِبَةٍ اسْتَفَادَهَا، وَ لا حَرَكَةٍ اَحْدَثَهَا، وَ لا هَمَامَةِ نَفْسٍ اضْطَرَبَ فِيهَا . اَحَالَ الْاَشْيَاءَ لِاَوْقَاتِهَا، وَ لَاَمَ بَيْنَ مُخْتَلِفَاتِهَا ، وَ غَرَّزَ غَرَائِزَهَا وَ اَلْزَمَهَا اَشْبَاحَهَا ، عَالِماً بِهَا قَبْلَ ابْتِدَائِهَا ، مُحِيطاً بِحُدُودِهَا وَ انْتِهَائِهَا، عَارِفاً بِقَرَائِنِهَا وَ اَحْنَائِهَا. ثُمَّ اَنْشَاَ سُبْحَانَهُ فَتْقَ الْاَجْوَاءِ ، وَ شَقَّ الْاَرْجَاءِ ، وَ سَكَائِكَ الْهَوَاءِ ، فَاَجْرَي فِيهَا مَاءً مُتَلَاطِماً تَيَّارُهُ ، مُتَرَاكِماً زَخَّارُهُ ، حَمَلَهُ عَلَي مَتْنِ الرِّيحِ الْعَاصِفَةِ ، وَ الزَّعْزَعِ الْقَاصِفَةِ . فَاَمَرَهَا بِرَدِّهِ ، وَ سَلَّطَهَا عَلَي شَدِّهِ ، وَ قَرَنَهَا إِلَي حَدِّهِ . الْهَوَاءُ مِنْ تَحْتِهَا فَتِيقٌ ، وَ الْمَاءُ مِنْ فَوْقِهَا دَفِيقٌ . ثُمَّ اَنْشَاَ سُبْحَانَهُ رِيحاً اعْتَقَمَ مَهَبَّهَا ، وَ اَدَامَ مُرَبَّهَا ، وَ اَعْصَفَ مَجْرَاهَا ، وَ اَبْعَدَ مَنْشَاَهَا ، فَاَمَرَهَا بِتَصْفِيقِ الْمَاءِ الزَّخَّارِ ، وَ إِثَارَةِ مَوْجِ الْبِحَارِ . فَمَخَضَتْهُ مَخْضَ السِّقَاءِ ، وَ عَصَفَتْ بِهِ عَصْفَهَا بِالْفَضَاءِ . تَرُدُّ اَوَّلَهُ إِلَی آخِرِهِ ، وَ سَاجِيَهُ إِلَی مَائِرِهِ ، حَتَّی عَبَّ عُبَابُهُ ، وَ رَمَی بِالزَّبَدِ رُكَامُهُ ، فَرَفَعَهُ فِي هَوَاءٍ مُنْفَتِقٍ ، وَ جَوٍّ مُنْفَهِقٍ ، فَسَوَّی مِنْهُ سَبْعَ سَمَوَاتٍ ، جَعَلَ سُفْلَاهُنَّ مَوْجاً مَكْفُوفاً ، وَ عُلْيَاهُنَّ سَقْفاً مَحْفُوظاً ، وَ سَمْكاً مَرْفُوعاً ، بِغَيْرِ عَمَدٍ يَدْعَمُهَا ، وَ لَا دِسَارٍ يَنْظِمُهَا. ثُمَّ زَيَّنَهَا بِزِينَةِ الْكَوَاكِبِ ، وَ ضِيَاءِ الثَّوَاقِبِ، وَ اَجْرَی فِيهَا سِرَاجاً مُسْتَطِيراً ، وَ قَمَراً مُنِيراً: فِي فَلَكٍ دَائِرٍ ، وَ سَقْفٍ سَائِرٍ ، وَ رَقِيمٍ مَائِرٍ.
ترجمه فارسي فصل سوّم خطبه 1
خداوند مخلوقات را آفريد، و آفرينش آن را بدون سابقه هستي بنا نهاد، بدون انديشه اي كه آن را به كار بَرَد، و يا تجربه اي كه از آن بهره گيرد، يا حركتي كه آن را پديد آورد، و يا قواي محرّكي كه در او به حركت درآيد. مخلوقات را در زمانهاي خود آفريد، و ميان اجزاي مختلف آن هماهنگي ايجاد كرد، و براي هر يك طبيعتي مقرّر فرمود، و آن طبيعت را در كالبدش قرار داد، در حاليكه مخلوقات را پيش از شروع آفرينش مي شناخت، و به حدود و پايان هر يك احاطه داشت، و به سرشت و جوانب آن دانا بود. سپس خداوند سبحان تَرَك جوها، و شكاف كرانه ها، و ارتفاعات هوا را پديد آورد. در آن آبي جاري ساخت كه امواج آن يكديگر را در هم مي شكست و پشته هاي آن بر هم مي نشست. آن آب را بر پُشتِ بادي تند، و طوفاني شديد قرار داد. و به باد فرمان داد تا آب را برگرداند، و آن را بر شدّت آب مسلّط كرد، و آن را به مرز آب بَست. هواء در زير باد شكافته و آب در بالاي آن روان بود. سپس خداوند سبحان باد ديگري را آفريد كه محلّ وزش آن را عقيم كرد، و ماندن آن را دوام داد، و جريان آن را تند و سخت كرد، و منبع پيدايشش را دور قرار داد. به آن باد فرمان داد تا آب خروشنده را بجنباند، و موج درياها را برانگيزد. باد آب را مانند جنباندن مشك جنباند، و آن را مانند رفتن در فضايي خالي بُرد. اوّل آب را به آخر آن، و ساكن آن را به متحرّكش رساند، تا اينكه امواج آب پديد آمد، و پشته هاي آن كف برآورد، پس خداوند متعال آن كف را در هوايي باز، و فضايي وسيع بالا بُرد، و از آن هفت آسمان را برافراشت، پايينترين آسمان را موجي كور، و بالاترين آسمان را سقفي محفوظ، و ارتفاعي بلند قرار داد، بدون ستوني كه آن را نگهدارد، و يا ميخ و طنابي كه آن را به هم بپيوندد. سپس آن را با زيور ستارگان، و نور كوكبها آراست. و در آن خورشيدي فروزان و ماهي تابان را در فلكي گردان، و سقفي گذران، و صفحه اي روان به جريان انداخت.