- درس دوّم: تجزيه بِسْمِ و شناخت حرف جرّ « بِ »
- اوّلين ترکيب اين جمله عبارت است از :
- بِسْمِ که از دو کلمه تشکيل شده است.
- 1- بِ 2- سْمِ = اِسْمِ
- کلمه « بِ » از دو قسمت تشکيل شده است.
- « ب » که يکی از حروف الفبای عربی است و اسم آن « باء » است. و
- « -ِ » که کسره نام دارد و يک حرکت يا صدا است.
- حرف ب صامت است يعنی حرکت ندارد و به کمک کسره دارای حرکت شده است. به کسره و صداهای ديگر مصوّت هم گفته می شود.
- حرفی که دارای کسره است « مکسور » ناميده مي شود.
- باء مکسور « بِ » ديگر حرف الفبا نيست و يک کلمه است.
- کوچکترين کلمه از يک حرف الفبا و يک حرکت تشکيل مي شود.
- کلمه « بِ » اسم و فعل نيست بلکه يک حرف است.
- حرفها کلماتی هستند که معنی مستقلی ندارند.
- به کلماتی که مانند حرف « بِ » کلمه بعد از خود را مجرور می کنند، «حرف جرّ يا جارّ » گفته می شود.
- حروف جرّ مانند ديگر حرفها معنی مستقلی ندارند و به يک فعل تعلّق می گيرند تا معنی فعل را کامل کنند.
- حروفی که مانند حرف جرّ « بِ » اسمهای بعد از خود را مجرور می کنند هفده حرف هستند که در بيت زير جمع شده اند:
- باء و تاء و لام و کاف و واو و مُنذ و مُذ ، خلا
- رُبَّ ، حاشا ، مِن ، عدا ، فی ، عن ، علی ، حتی ، اِلی
- از کلمات بالا حروف باء ، لام ، کاف ، مِن ، فی ، عَن ، علی ، اِلی بيشتر به کار می روند.
- اين کلمات با توجّه به فعلی که بدان تعلّق می گيرند معنی می شوند.
- معنی حرف جرّ « بِ » در آيه « بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحيمِ» با توجّه به معنی فعل حذف شده آن « شروع می کنم » « با ، به » است.