درس پنجم – جدول صرف، معنی و نحو الفاظ و ترکيبهای آيه 5 سوره حمد

کلمه

صرف

معنی

نحو

اِيّاکَ

اسم، ضمير منفصل نصبی، صيغه مفرد مذکّر مخاطب، مبنی بر فتح، معرفه

تو را

مفعولٌ به، محلّاً منصوب

مقدّم بر فعل، برای ايجاد حصر، تنها تو را

نَعْبُدُ

فعل، مضارع، ثلاثی مجرّد از ريشه عبد، متکلّم مع الغير، معرب، مرفوع، علامت رفع ضمّه ظاهر،

می پرستيم

فعل، ضمير مستتر نَحْنُ فاعل، محلّاً مرفوع

وَ

حرف عطف، مبنی بر فتح

و

اِيّاکَ

اسم، ضمير منفصل نصبی، صيغه مفرد مذکّر مخاطب، مبنی بر فتح، معرفه

تو را

مفعولٌ به، محلّاً منصوب

مقدّم بر فعل، برای ايجاد حصر، تنها تو را

نَسْتَعينُ

فعل، مضارع، ثلاثی مزيدٌ فيه، باب استفعال از ريشه عون، متکلّم مع الغير، معرب، مرفوع، علامت رفع ضمّه ظاهر،

ياری می جوييم

فعل، ضمير مستتر نَحْنُ فاعل، محلّاً مرفوع

صيغه

ضمائر منفصل

ضمائر متّصـــــــــــــــــــــل

صيغه

ضمير منفصل رفعی

ضمير منفصل نصبی

فعل ماضی

ضمير متّصل رفعی

فعل مضارع

ضمير متّصل رفعی

ضمير متّصل

نصبی و جرّی

1 – مفرد مذکّر غائب

هُوَ : او يکمرد

ايّاهُ:

او را

عَبَدَ: پرستيدآن يکمرد

–  

هُوَ مستتر

يَعْبُدُ:

می پرستد

آن يکمرد

–  

هُوَ مستتر

هُ : او يکمرد يا او را

2 – مثنّی مذکّر غائب

هُما:

آندو مرد

اِيّاهُمَا

آندو مرد را

عَبَدا:

پرستيدند آندو مرد

ا

بارز

يَعْبُدانِ:

می پرستند آندو مرد

ا

بارز

هُمَا

آندو مرد

يا آندو را

3 – جمع مذکّر غائب

هُم :آنان

مردان

اِيَّاهُمْ

آن مردان را

عَبَدوا:

پرستيدند آن مردان

و

بارز

يَعْبُدُونَ:

می پرستند آن مردان

و

بارز

هُمْ

آن مردان يا آنان را

4 – مفرد مؤنّث غائب

هِیَ: او

يک زن

اِيَّاهَا: آن زن را

عَبَدَتْ:

پرستيد آن يکزن

–

هِیَ مستتر

تَعْبُدُ:

می پرستد آن يکزن

–

هِیَ مستتر

هَا: او

يکزن يا او را

5 – مثنّی مؤنّث غائب

هُما: آندو زن

اِيَّاهُما

آندو زن را

عَبَدَتٰا:

پرستيدند آندو زن

ا

بارز

تَعْبُدانِ: می پرستند آندو زن

ا

بارز

هُمَا: آندو زن يا آندو را

6 – جمع مؤنّث غائب

هُنَّ:

آن زنان

ايّاهُنَّ

آن زنان را

عَبَدْنَ: پرستيدند آن زنان

نَ

بارز

يَعْبُدْنَ:

می پرستند آن زنان

نَ

بارز

هُنَّ:

آن زنان يا آنان را

7 – مفرد مذکّر مخاطب

اَنْتَ:

تو يکمرد

اِيّاکَ

تو

يکمرد را

عَبَدْتَ

پرستيدی تو يکمرد

تَ

بارز

تَعْبُدُ:

می پرستی تو يکمرد

–

اَنْتَ مستتر

کَ:

تو يکمرد يا تو را

8 – مثنّی مذکّر مخاطب

اَنْتُما:

شما

دو مرد

اِيّاکُما

شما دو مرد را

عَبَدْتُما

پرستيديد شما دو مرد

تُما

بارز

تَعْبُدٰانِ

می پرستيد

شما دو مرد

ٰا

بارز

کُما:

شما دو مرد

يا شما دو مرد را

9 – جمع مذکّر مخاطب

اَنْتُم:

شما مردان

اِيّاکُمْ

شما مردان را

عَبَدْتُم

پرستيديد شما مردان

تُمْ

بارز

تَعْبُدونَ

می پرستيد

شما مردان

و

بارز

کُمْ

شما مردان يا شما مردان را

10 – مفرد مؤنّث مخاطب

اَنْتِ

تو يکزن

اِيّاکِ

تو

يکزن را

عَبَدْتِ

پرستيدی

تو يکزن

تِ

بارز

تَعْبُدينَ

می پرستي

تو يکزن

ی

بارز

کِ

تو يکزن يا تو يکزن را

11 – مثنّی مؤنّث مخاطب

اَنْتُما:

شما

دو زن

اِيّاکُما

شما دو زن را

عَبَدْتُما

پرستيديد شما دو زن

تُما

بارز

تَعْبُدٰانِ

می پرستيد

شما دو زن

ٰا

بارز

کُما:

شما دو زن يا شما دو زن را

12 – جمع مؤنّث مخاطب

اَنْتُنَّ:

شما زنان

اِيّاکُنَّ

شما زنان را

عَبَدْتُنَّ

پرستيديد شما زنان

تُنَّ

بارز

تَعْبُدْنَ

می پرستيد

شما زنان

نَ

بارز

کُنَّ

شما زنان يا شما زنان را

13 – متکلّم وحده

اَنَا

من

اِيَّایَ:

من را

عَبَدْتُ

پرستيدم

من

تُ

بارز

اَعْبُدُ

می پرستم

من

–

اَنَا

مستتر

ی

من

يا من را

14 – متکلّم

مع الغير

نَحْنُ:

ما

اِيّانَا:

ما را

عَبَدْنا

پرستيديم ما

نا

بارز

نَعْبُدُ

می پرستيم

ما

–

نَحْنُ مستتر

نَا

ما يا ما را