طرح سی روز سی آيه ، رمضان 1440
آيه يازدهم
پاداش اخروی شهدا
جزء يازدهم، آيه 111 سوره توبه:
« إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَی مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اَنْفُسَهُمْ وَ اَمْوَالَهُمْ بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِیِ سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَ يُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَيْهِ حَقّاً فِی التَّوْرَئةِ وَ الْاِنْجِيلِ وَ الْقُرْءَانِ وَ مَنْ اَوْفَی بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُواْ بِبَيْعِكُمُ الَّذِی بَايَعْتُم بِهِ وَ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ »
«خدا از مؤمنان جانها و مالهايشان را خريد، تا بهشت از آنان باشد. در راه خدا جنگ می كنند، چه بكشند يا كشته شوند وَعْده ای كه خدا در تورات و انجيل و قرآن داده است به حق بر عهده اوست. و چه كسی بهتر از خدا به عهد خود وفا خواهد كرد؟ بدين خريد و فروخت كه كرده ايد شاد باشيد كه كاميابى بزرگی است. (توبه/111)»
پرسشها:
1- خداوند خود را در آيه 111 سوره توبه کدام طرف معامله خريد و فروش معرفی می کند؟
2- مؤمنين در آيه 111 سوره توبه کدام طرف معامله هستند و کالای مورد معامله چيست؟
3- در آيه 111 سوره توبه بهای کالايی که در معامله خريد و فروش می شود چيست؟ و به عهده کيست؟
4- با توجّه به آيه 111 سوره توبه سند معامله ای که بين خداوند و مؤمنين بسته شده چيست؟
5- چرا خداوند در آيه 111 سوره توبه از ميان صفات متعدّد خود صفت وفاداری به عهد خود را يادآوری کرده است؟
6- صفات مؤمنون فائز را نام ببريد. (با توجّه به آيه بعد از آيه مورد گفتگو )
پاسخها:
1- خداوند خود را در آيه 111 سوره توبه به عنوان خريدار در معامله معرفی می کند.
2- مؤمنين در آيه 111 سوره توبه فروشنده کالا در معامله با خداوند هستند و کالای ارزشمندی که می فروشند جانها و اموالشان است که با آن در راه خدا می جنگند، دشمن را می کشند و خود کشته می شوند.
3- در آيه 111 سوره توبه بهای کالايی که در معامله خريد و فروش می شود بهشت است که به مؤمنين خواهد رسيد. خداوند پرداخت بهای جانها و اموال مردم در آخرت ، بهشت ، را خود به عهده گرفته است.
4- با توجّه به آيه 111 سوره توبه سند معامله ای که بين خداوند و مؤمنين بسته شده تورات و انجيل و قرآن است. هر سه اين وعده خداوند به مؤمنين را ثبت کرده اند و خداوند آن را امضاء فرموده است.
5- خداوند در آيه 111 سوره توبه از ميان صفات متعدّد خود صفت وفاداری به عهد خود را يادآوری کرده است. به دليل اينکه به مؤمنين اطمينان دهد که حتماً بهای آنچه برای آنها عزيز است و آن را با خداوند معامله می کنند، يعنی مال و جانشان را، خداوند پرداخت خواهد کرد. به همين دليل در پايان آيه شريفه می فرمايد: « فَاسْتَبْشِرُواْ بِبَيْعِكُمُ الَّذِی بَايَعْتُم بِهِ وَ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ بدين خريد و فروخت كه كرده ايد شاد باشيد كه كاميابى بزرگی است.»
6- با توجّه به آيه 112 سوره توبه صفات مؤمنون فائز که توانايی قرار گرفتن در معامله با خدا در آيه 111 هستند عبارتند از : توبه كننده، پرستنده، ستاينده، رونده به معابد و مساجد، ركوع كننده، سجده كننده، امر كننده به معروف، نهی كننده از منكر و حافظ حدود خدا.
و اينكه همه اوصاف ايشان را مرفوع آورده، برای اين است كه اين واژگان همه خبر برای يک مبتدای محذوف هستند. تقدير آن: « المؤمنون هم التائبون العابدون …» است،
آيه 112 سوره توبه و تفسير آن از الميزان:
التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائحُونَ الرَّاكِعُونَ السَّاجِدُونَ الْاَمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّاهُونَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ الْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ توبه كنندگانند، پرستندگانند، ستايندگانند، روزهدارانند، ركوع كنندگانند، سجده كنندگانند، امر كنندگان به معروف و نهی كنندگان از منكرند و حافظان حدود خدايند. و مؤمنان را بشارت ده. (توبه/112)
علامه طباطبايی (ره) درباره اين آيه می گويد: اين جمله مؤمنين را به نيكوترين صفاتشان توصيف می كند. يعنى مؤمنين بخاطر اينكه از غير خدا بسوی خدا بازگشت كردند تائبان، و چون او را می پرستند عابدان، و چون با زبان، حمد و سپاس او گويند حامدان، و چون با قدمهای خود از اين معبد به آن معبد می روند سائحان، و بخاطر ركوع و سجودشان راكعان و ساجدانند. اين وضع ايشان در حال انفراد است،
اما وضعشان نسبت به حال اجتماع، آنها مانند ديدبانانى هستند كه اجتماع خود را بسوی خير سوق می دهند، يعنى امر به معروف و نهی از منكر نموده، حدود خدايى را حفظ می نمايند،
نه در حال انفراد، نه در حال اجتماع، نه در خلوت و نه در ظاهر از آن حدود تجاوز نمی كنند. آن گاه با اينكه خداوند در آيه قبل، خودش بشارتشان داده بود اينك به رسولش دستور می دهد به اينكه ايشان را بشارت دهد، و اين خود تأكيد را می رساند، آنهم تأكيد بليغی كه نمی توان حد و مرزی برايش قايل شد.
از آنچه گذشت معلوم شد كه:
اولا چه نكته ای در ترتيب اوصاف مذكور از مؤمنين بوده،
و اگر اول توبه و عبادت و گردش و ركوع و سجود ايشان را آورده، برای اين است كه اين اوصاف، اوصاف فردی آنان است، لذا اول آنها را ذكر كرده،
بعدا اوصاف اجتماع ايشان را كه ناشی از ايمان آنان است ذكر نموده، و آن اين است كه مؤمنين با امر به معروف و نهی از منكر اجتماع صالحی بوجود می آورند،
آن گاه در خاتمه وصف پسنديده و جميلی را كه ايشان در هر دو حال يعنى هم در حال انفراد و هم در حال اجتماع دارند ذكر كرده، و آن اين است كه ايشان حافظ حدود خدايند، و اگر تعبير به «حافظ» كرد برای اين است كه بفهماند مؤمنين، هم خودشان از حدود خدا تجاوز نمی كنند، و هم نسبت به آن اهتمام و مراقبت دارند.
ثانيا معلوم شد كه مقصود از« سياحت »، كه در لغت به معنای سير و گردش در زمين است، در اينجا آن معنايى كه با سياق ترتيب مناسبتر است سير و رفت و آمد در جايگاههای عبادت و مساجد است. نه آن معنايى كه بعضی گفته اند كه منظور از آن روزه گرفتن و يا سياحت در زمين به منظور تفكّر در عجائب قدرت خدا و ديدن آثار و ديار امتهای گذشته و عبرت گرفتن از سرنوشت آنان، و يا منظور از آن، مسافرت جهت طلب علم و يا طلب خصوص احاديث باشد، زيرا اين احتمالات و وجوه با سياق آيه تناسب ندارد. (ترجمه الميزان، ج9، ص: 539 و 540)