آيه دوّم
جزء دوّم قرآن کريم/ آيه 177 سوره بقره:
موضوع: ايمان به معاد يکی از باورهای تکليف شده به انسان متّقی و کارکرد آن
« لَيْسَ الْبِرَّ اَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ لَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ ءَامَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْاَخِرِ وَ الْمَلَئكَةِ وَ الْكِتَابِ وَ النَّبِيِّنَ وَ ءَاتَی الْمَالَ عَلَی حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبَی وَ الْيَتَامَی وَ الْمَسَاكِينَ وَ ابْنَ السَّبِيلِ وَ السَّائلِينَ وَ فِی الرِّقَابِ وَ اَقَامَ الصَّلَوةَ وَ ءَاتَی الزَّكَوةَ وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُواْ وَ الصَّابِرِينَ فىِ الْبَأسَاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حِينَ الْبَأسِ اُوْلَئكَ الَّذِينَ صَدَقُواْ وَ اُوْلَئكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ » نيكى آن نيست كه روى خود به جانب مشرق و مغرب كنيد، بلكه نيكوكار كسى است كه به خدا و روز بازپسين و فرشتگان و كتاب خدا و پيامبران ايمان آورد. و مال خود را، با آنكه دوستش دارد، به خويشاوندان و يتيمان و درماندگان و مسافران و گدايان و دربندماندگان ببخشد. و نماز بگزارد و زكات بدهد. و نيز كسانى هستند كه چون عهدى مىبندند بدان وفا مىكنند. و آنان كه در بينوايى و بيمارى و به هنگام جنگ صبر مىكنند، اينان راستگويان و پرهيزگارانند. (بقره/177)
پرسشها:
1- در آيه 177سوره بقره شخص نيکوکار به داشتن چه ايمانهايی توصيف شده است؟
2- به نظر شما آيه 177 سوره بقره با آيات 3 و 4 سوره بقره چه شباهتهايی دارد؟
3- شخص نيکوکار موصوف به باورهای مذکور در آيه 177 سوره بقره چه عملکردی در جامعه دارد؟
به عبارت ديگر باورمندی او موجب چه اعمالی از جانب او می شود؟
4- با توجّه به آيه 177 سوره بقره باورمندی فرد موجب چه صفاتی در او می شود؟
5- با توجّه به آيه 177 متّقون چه کسانی هستند؟
پاسخها:
1- شخص نيکوکار به داشتن ايمان به خداوند، ايمان به روز جزا، ايمان به ملائکه، ايمان به قرآن کريم، ايمان به پيامبران توصيف می شود.
2- ايمان به خداوند، ايمان به روز جزا، ايمان به ملائکه، و ايمان از جانب خداوند بودن وحی همان ايمان به غيب در آيا سه و چهار سوره بقره است.
3- مهمترين عملکرد شخص نيکوکار مؤمن به خداوند و روز جزا عبارتست از:
– انفاق از آن چيزهايی است که خود به آن نياز دارد و مايحتاج اوست.
«عَلَی حُبِّهِ»
– عملکرد ديگر برپای داشتن نماز
– عملکرد سوم دادن زکات که تکليف مالی واجب است.
4- صفات شخص نيکوکار مؤمن به خداوند و روز جزا با توجّه به آيه 177 بقره:
– وفای به عهد
– صبر بر سختيها
– صداقت و راستگويی
– تقوا و پارسايی
5- در واقع متّقون همان نيکوکاران مؤمن به ايمانهای شمرده شده در آيه 177 سوره بقره با عملکردهای نامبرده در آن آيه هستند.
علامه طباطبايی:
حصری كه از جمله (أُولئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا، تنها اينهايند كه راست ميگويند) استفاده مي شود آن تعريف و بيان را تا حدی كه گذشت تأكيد مي كند.
و معنايش- و خدا داناتر است- اين مي شود :
(هر گاه خواستى راستگويان را ببينى راستگويان تنها همان ابرارند).
و اما تعريفی كه برای بار سوّم از آنان كرد و فرمود: (اُولئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ)
حصری كه در آن هست، برای بيان كمال ايشان است،
چون « بِرّ» و « صدق » اگر به حد كمال نرسند، تقوی دست نميدهد.