آيه اوّل
ايمان به معاد و بازگشت به سوی خداوند عبادات را آسان می کند.
جزء اوّل، آيه 46 سوره بقره:
« الَّذِينَ يَظُنُّونَ اَنَّهُمْ مُلَاقُواْ رَبِّهِمْ وَ اَنَّهُمْ إِلَيْهِ رَاجِعُونَ »
« آنان كه گمان می برند كه با پروردگار خود ديدار خواهند كرد و نزد او باز می گردند. (بقره/46) »
پرسشها:
1- در آيه 46 سوره بقره به کدام يک از باورهای دينی اشاره شده است؟
2- از نظر لفظ و معنا چه رابطه ای ميان آيه 46 و آيه 45 سوره بقره است؟
3- گمان بردن به ملاقات با خدا و بازگشت به سوی او چه صفتی را برای نفس ايجاد می کند؟
4- چرا گمان بردن به ملاقات با خداوند نماز خواندن را آسان می کند؟
پاسخها:
1- آيه 46 سوره بقره به بازگشت انسان به سوی خداوند و ملاقات با خداوند اشاره دارد.
2- «الّذينَ» در اوّل آيه 46 صفت واژه خاشعين در آخر آيه 45 است.
3- گمان ملاقات با خداوند در روز جزا صفت «خشوع» را در انسان ايجاد کرده افزايش می دهد.
4- اگر کمترين گمان و ظن را به ملاقات با خداوند مقتدر داشته باشيم که همه هستی انسان به دست اوست، هنگام ايستادن در برابرش خاشع خواهيم بود و نماز را با دقّت
بيشتری به جای خواهيم آورد و از نماز بهره ها خواهيم بُرد.
علامه طباطبايی (ره) معتقد است: به كار بردن مظنّه در جای علم، برای اشاره به اين بوده، كه اگر انسان متوجّه شود به اينكه ربّی و پروردگاری، دارد كه ممكن است روزی با او ديدار كند، و بسويش برگردد، در ترك مخالفت و رعايت احتياط صبر نمی كند، تا علم برايش حاصل شود، بلكه همان مظنّه او را وادار به احتياط می كند. ( ترجمه الميزان، ج1، ص: 229)
توضيح آنکه آيه شريفه مورد گفتگو با واژه الَّذينَ به آيه قبل مرتبط می شود. الَّذين صفت برای واژه خاشعين در آيه 45 است. با توجّه به آيه 45 خاشعين کسانی هستند که نماز برای آنان سخت نيست.
در آيه شريفه 46 خاشعين را با اين صفت معرفی می کند که: « آنان گمان می برند که خداوند را ملاقات خواهند کرد.» يعنی به معاد ايمان دارند.
بنابراين کسانی می توانند به درستی از عهده نماز خواندن برآيند و به تکليف عمل کنند که بتواند گمان کنند که روزی به جانب خداوند بازخواهند گشت و او را ملاقات خواهند کرد.
وَ اسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَ الصَّلَوةِ وَ إِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلىَ الْخَاشِعِينَ(45)
الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُلَاقُواْ رَبِّهِمْ وَ اَنَّهُمْ إِلَيْهِ رَاجِعُونَ(46)