آیه دوازدهم، دنياخواهی مانع به دست آوردن بهره اخروی
طرح سی روز سی آيه ، رمضان 1440
آيه دوازدهم
دنياخواهیِ صرف مانع به دست آوردن بهره و سهم اخروی است.
جزء دوازدهم، آيه 16 سوره هود:
« اُوْلَئكَ الَّذِينَ لَيْسَ لَهُمْ فِی الْاَخِرَةِ إِلَّا النَّارُ وَ حَبِطَ مَا صَنَعُواْ فِيهَا وَ بَاطِلٌ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ (هود/16)»
« اينان كسانى هستند كه در آخرت جز آتش نصيبى ندارند و هر چه كرده اند ناچيز شود و هر چه به جای آورده اند باطل است. (هود/16)»
پرسشها:
1- اشاره در آيه 16 سوره هود به کيست؟
2- افراد مورد اشاره در آيه 16 سوره هود چرا در آخرت جز آتش بهره ای ندارند؟
3- با توجّه به آيه 16 سوره هود آنچه در آخرت ناچيز می شود چيست؟
4- با توجّه به آيه 16 سوره هود آنچه در آخرت باطل می شود چيست؟ توضيح دهيد.
آيه قبل از آيه مورد گفتگو. (دقت بفرماييد.)
« مَنْ كاَنَ يُرِيدُ الْحَيَوةَ الدُّنْيَا وَ زِينَتَهَا نُوَفِّ إِلَيْهِمْ اَعْمَالَهُمْ فِيهَا وَ هُمْ فِيهَا لَايُبْخَسُونَ آنان كه زندگی و زينت اين دنيا را بخواهند، پس همه مزد كردارشان را در اين جهان می دهيم و در آن نقصانى نمی بينند. (هود/15)»
پاسخها:
1- اسم اشاره اُولَئکَ در آيه 16 سوره هود اشاره به افراد مذکور در آيه 15 است.
2- افراد مورد اشاره در آيه 16 سوره هود به دو دليل در آخرت جز آتش بهره ای ندارند:
اوّل اين که در دنيا جز زندگی و زيور دنيايی چيز ديگری نمی خواستند.
دوم آن که مزد اعمالشان در دنيا به تمامه داده شده است و هيچ نقصانی در مزد اعمال در دنيا نمی بينند.
3- با توجّه به آيه 16 سوره هود هر چه فرد در دنيا انجام می دهد تا بهره دنيوی از آن بگيرد در آخرت ناچيز می شود و به حساب نمی آيد.
4- با توجّه به آيه 16 سوره هود آنچه فرد در دنيا برای بهره های دنيوی انجام می داده است، در آخرت باطل می شود.
علامه طباطبايی (ره) در اين باره می گويد: عمل آدمی هر طور كه باشد تنها آن نتيجه ای را كه منظور آدمی از آن عمل است به او می دهد، اگر منظورش نتيجه ای دنيوی باشد نتيجه ای كه شأنى از شؤون زندگی دنيای او را اصلاح می كند، از مال و جمال و جاه، و يا بهتر شدن وضعش، عملش آن نتيجه را می دهد،
البته در صورتی آن نتيجه را می دهد كه ساير اسبابى كه در حصول اين نتيجه مؤثرند مساعدت بكنند، و عملی كه به اين منظور انجام شده ديگر نتايج أخروی را به بار نمی آورد، زيرا فاعلِ آن، قصد آن نتايج را نداشته تا آن نتايج به دستش بيايد،
صرف اينكه عملی ممكن است و صلاحيّت دارد كه در طريق آخرت واقع شود كافى نيست و رستگاری آخرت و نعيم آن را نتيجه نمی دهد، مثلاً احسان به خَلق و حُسن خُلق (هم می تواند به نيّت دوستيابى و جاه طلبى و نان قرض دادن انجام شود، و هم به نيّت پاداش اخروی و تحصيل خوشنودی خدای تعالى) اگر به نيت خوشنودی خدا انجام نشود باعث اجر و پاداش اخروی و بلندی درجات نمی شود.
اين آيه علاوه بر آن نكته ای كه در آيه قبلی بود اين بيان اضافى را هم دارد كه چنان نيست كه هر كس هر چه بخواهد و به همان مقدار كه خواسته به او می رسد، بلكه زمام امور دنيا به دست خدای سبحان است، و طبق آنچه سنّت اسباب بر آن جريان دارد به هر كس هر مقدار كه بخواهد می دهد و هر چه را نخواهد نمی دهد، هر كه را كه بخواهد مقدّم می دارد و هر كه را بخواهد عقب می اندازد. ( ترجمه الميزان، ج10، ص: 261)